Các bạn sinh viên thân mến !
Chắc hẳn bạn đã được nghe nói nhiều về sự khác nhau giữa môi trường đại học, cao đẳng và môi trường phổ thông? Phương pháp giảng dạy và môi trường học tập cũng có nhiều điều khác biệt. Làm sao để thích nghi với phương pháp giảng dạy và môi trường học tập mới? Đó chính là các sinh viên (SV) cần phải có phương pháp, kỹ năng học tập ở đại học, cao đẳng một cách thích hợp.
Để giúp các SV trường Cao đẳng Sư phạm Điện Biên xác định được mục tiêu học tập đúng đắn, phương pháp học tập hiệu quả tôi xin chia sẻ đến các bạn một số nội dung cơ bản về phương pháp học tập ở bậc cao đẳng, đại học.
- Khác biệt cơ bản giữa học ở trường phổ thông và học ở trường đại học, cao đẳng
Hầu hết các tân SV đều đã từng có phương pháp học tập hiệu quả tại trường phổ thông. Tuy nhiên khi bước vào môi trường đại học, cao đẳng SV thường gặp những khó khăn trong giai đoạn đầu bởi có sự khác biệt trong môi trường sống, môi trường học tập, mục tiêu học tập và kể cả những khác biệt khác về bạn bè và thầy cô . . .
* Môi trường học tập khác biệt
Khi học đại học và cao đẳng, đa số các bạn SV đều phải rời xa gia đình, trong môi trường mới này SV luôn phải tự tổ chức cho việc học của mình; SV phải tự nhận thức được sự cần thiết của việc chủ động nghiên cứu, tự tìm kiếm những tài liệu bổ trợ cần thiết, tự chủ động liên hệ với giảng viên nếu cần hỗ trợ để có thể hoàn tất bài tập và nộp chúng theo đúng thời gian quy định của trường; tùy vào từng môn học, SV sẽ phải tham gia những dự án, bài tập nhóm, viết tiểu luận hay làm bài thi để đánh giá điểm cho môn học đó, thay vì những bài kiểm tra định kỳ ở trường trung học…Ngoài những giờ học chính thống, SV có rất nhiều sự lựa chọn về những hoạt động ngoại khóa.
Tự do và tự giác là những sự thay đổi lớn với mỗi SV. Vì vậy, khi học đại học, cao đẳng SV cần có kế hoạch phân bổ thời gian hợp lý giữa học trên lớp, tự học ở nhà, tham gia các hoạt động Đoàn thể, ngoại khóa, vui chơi . . .
* Khối lượng kiến thức tích lũy tại trường đại học, cao đẳng lớn hơn và đa dạng hơn
Khối lượng kiến thức lớn: Khối lượng kiến thức ở cấp độ đại học, cao đẳng tăng lên một cách đáng kể so với ở bậc phổ thông. Sự tăng lên đáng kể về khối lượng kiến thức sẽ khiến SV gặp phải những khó khăn và thậm chí có thể bị sốc. Chính vì thế tân SV hãy chủ động tìm hiểu và chuẩn bị sẵn sàng để thích nghi với sự thay đổi và khác biệt này.
Đa dạng kiến thức: Không chỉ có sự khác biệt về khối lượng kiến thức, học đại học, cao đẳng và học phổ thông còn có sự khác biệt về sự đa dạng kiến thức. Học đại học, cao đẳng SV phải học nhiều môn học, nhiều học phần và tham gia nhiều hoạt động rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp. Đây vừa là cơ hội nhưng cũng là thách thức cho SV và chỉ có ở SV. . .
Sự đa dạng về kiến thức khiến SV cần biết cách khai thác cũng như tiếp cận một cách khôn ngoan và khoa học để có thể có kết quả học tập tốt nhất.
Cường độ học tập: Đi cùng với việc khối lượng kiến thức tăng lên, kiến thức đa dạng hơn thì cường độ học tập của SV cũng phải tăng lên. Thời gian học một môn kéo dài hơn, kiến thức được các thầy cô truyền đạt nhanh hơn, SV cần đọc nhiều loại tài liệu hơn, tư duy nhiều hơn, tham gia nhiều hoạt động ngoại khóa hơn …
* Bậc đại học, cao đẳng là chủ động tự học
Tự học là yếu tố khác biệt quan trọng nhất giữa học phổ thông và học đại học, cao đẳng. SV phải tự chịu trách nhiệm cho việc học tập của mình và phải “Học tích cực”.
Có bốn nguyên lí then chốt của phương pháp “Học tích cực”: SV có thể thay đổi năng lực học tập của họ qua nỗ lực của chính họ chứ không ai khác; SV có thể thành công ở trường và trong cuộc sống bằng học tích cực; SV trở nên một thành viên tích cực của “xã hội tri thức” nơi họ liên tục học cả đời; và học tích cực làm tăng giá trị của họ cho xã hội, cung cấp cho họ mục đích trong cuộc sống.
* Mục tiêu của học đại học, cao đẳng
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng động lực lớn nhất thôi thúc học sinh theo đuổi một khóa học ở bậc đại học, cao đẳng là để nhận một tấm bằng có thể giúp họ kiếm được những công việc tốt.
Thực tiễn cho thấy, trong công việc chúng ta chỉ dùng đến một phần kiến thức chúng ta học ở trường. Có nhiều SV tốt nghiệp rồi làm những công việc không liên quan trực tiếp tới chuyên ngành mà SV đó học nhưng vẫn thành công. Đối với những SV làm những công việc có liên quan tới chuyên ngành thì cũng phải học hỏi thêm nhiều từ công việc hiện tại.
Trường đại học, cao đẳng không chỉ dạy cho SV kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp mà điều quan trọng hơn là dạy SV phương pháp tự học để học tập suốt đời, dạy kỹ năng sống, học tập và làm việc hiểu quả.
- Học tập theo phương pháp POWER
Phương pháp Power là phương pháp học tập bậc đại học của Giáo sư Robert Feldman (Đại học Massachusetts – Mỹ) đề xướng nhằm hướng dẫn SV, đặc biệt là các SV năm một có cách học tập có hiệu quả nhất.
Phương pháp POWER bao gồm 5 yếu tố cơ bản là chữ viết tắt ghép thành POWER: Prepare, Organize, Work, Evaluate, Rethink
* Prepare (chuẩn bị)
Học đại học, cao đẳng không bắt đầu từ bài giảng đầu tiên của thầy, mà là bắt đầu từ trước đó. SV, đặc biệt là tân SV cần khởi động sớm hơn cho những bài học. Quá trình học tập ở đại học, cao đẳng không phải chỉ bắt đầu ở giảng đường khi SV nghe thầy giáo giảng bài hoặc trao đổi, tranh luận với các bạn đồng học. Quá trình này chỉ thật sự bắt đầu khi SV chuẩn bị một cách tích cực các điều kiện cần thiết để tiếp cận môn học như: đọc trước giáo trình, tìm tài liệu có liên quan. Sự chuẩn bị tư liệu này càng trở nên hiệu quả hơn khi đi liền với nó là một sự chuẩn bị về mặt tâm thế để có thể tiếp cận kiến thức một cách chủ động và sáng tạo. Với sự chuẩn bị tâm thế này, SV có thể chủ động tự đặt trước cho mình một số câu hỏi liên quan đến nội dung sẽ được đặt trên lớp, thậm chí có thể tự tạo cho mình một cái “khung tri thức” để trên cơ sở đó có thể tiếp nhận bài học một cách có hệ thống. Với cách chuẩn bị tích cực này, tri thức mà SV có được không phải là một tri thức được truyền đạt một chiều từ phía người dạy mà còn do chính SV tự tạo ra bằng cách chuẩn bị các điều kiện thực thể và tâm thể thuận lợi cho sự tiếp nhận tri thức. Nói “học là quá trình hợp tác giữa người dạy và người học” có nghĩa là như vậy.
Sinh viên cần chuẩn bị các nội dung sau:
– Danh mục tất cả các tài liệu tham khảo cho môn học.
– Tham khảo các thông tin về giảng viên và môn học.
– Đọc các tài liệu cần thiết trước khi lên lớp.
– Tham khảo các website chuyên ngành có thông tin liên quan đến môn học.
* Organize (tổ chức)
Sự chuẩn bị nói trên sẽ được nâng cao hơn nữa khi SV bước vào giai đoạn thứ hai, giai đoạn người SV biết tự tổ chức, sắp xếp quá trình học tập của mình một cách có mục đích và hệ thống. Bạn biết đấy, đến với trường đại học, cao đẳng trước mỗi học kỳ, bạn phải tự xây dựng một thời khóa biểu cho việc học của mình. Trước khi tham gia các lớp học, bạn phải tìm hiểu về kỹ năng, kiến thức, thái độ để phân bổ cường độ học tập của môn nhiều kiến thức với kỹ năng với môn ít kiến thức và kỹ năng hơn nhằm tránh tạo áp lực cho bản thân với quỹ thời gian giới hạn trong ngày. Bạn nên biết ưu tiên cái gì trước, cái gì sau để có một kết quả như ý muốn. Đối với từng môn học, bước chuẩn bị cho phép bạn xây dựng kế hoạch phân bổ thời gian cho đọc sách – vì bạn đã biết mình phải tham khảo tài liệu nào, dày bao nhiêu trang rồi; hay thời gian làm bài tập nhóm, thời gian đi thực tập…
SV cần chuẩn bị các công việc sau :
– Lập kế hoạch học tập chi tiết
– Lập kế hoạch đọc các tài liệu cho môn học
– Lập kế hoạch tuần cho việc học tập và phát triển bản thân
* Work (làm việc)
Một trong những sai lầm của việc học tập cũ là tách rời việc học tập ra khỏi làm việc. Trong khi làm việc chính là một quá trình học tập có hiệu quả nhất. Trong giai đoạn này SV phải biết cách làm việc một cách có ý thức và có phương pháp ở trong lớp và trong phòng thí nghiệm, thực hành. Các hình thức làm việc trong môi trường đại học, cao đẳng rất đa dạng, phong phú: Lắng nghe và ghi chép bài giảng, thuyết trình hoặc thảo luận, truy cập thông tin, xử lí các dữ liệu, bài tập, thực tập các thí nghiệm… Tất cả đều đòi hỏi phải làm việc thật nghiêm túc, có hiệu quả.
Các công việc cần làm:
– Chăm chỉ thực hiện các cam kết trong kế hoạch học tập
– Ứng dụng các kỹ năng để phát triển bản thân và trong học tập
– Ghi chép, nghe giảng và tương tác với giảng viên
– Tham gia các nhóm học tập và làm các nhiệm vụ được giao
– Hợp tác để phát triển kỹ năng làm việc nhóm
* Evaluate (đánh giá)
Ngoài hệ thống đánh giá của nhà trường, SV còn phải biết tự đánh giá chính bản thân mình cũng như sản phẩm do mình tạo ra trong quá trình học tập. Chỉ có qua đánh giá một cách trung thực, SV mới biết mình đang đứng ở vị trí, thứ bậc nào và cần phải làm thế nào để có thể cải thiện vị trí, thứ bậc đó. Tự đánh giá cũng là một hình thức phản tỉnh để qua đó nâng cao trình độ và ý thức học tập.
Những việc sinh viên cần làm:
– Rút kinh nghiệm về phương pháp
– Tổng kết các kiến thức cốt lõi
* Rethink (suy nghĩ lại)
Khả năng suy nghĩ lại này giúp SV luôn biết cách cải thiện điều kiện, phương pháp và kết quả học tập của mình. Về bản chất, tư duy đại học, cao đẳng không phải là một thứ tư duy đơn tuyển, một chiều mà đó chính là hình thức tư duy đa tuyển, phức hợp đòi hỏi người học, người dạy, người nghiên cứu phải có tính sáng tạo cao, luôn biết cách lật ngược vấn đề theo một cách khác, soi sáng vấn đề từ những khía cạnh chưa ai đề cập đến. Khả năng suy nghĩ lại này cũng gắn liền với khả năng làm lại và tái tạo quá trình học tập trên căn bản nhận thức mới đối với vấn đề và kết quả đã đặt ra.
Những việc sinh viên cần làm:
– Dành thời gian suy nghĩ về bản thân
– Tham gia một môn thể thao mà mình yêu thích
– Tham gia các hoạt động xã hội, tình nguyện …
Đại học, cao đẳng là môi trường mới mẻ với các bạn SV. Ở đây, các bạn SV sẽ phải dung nạp nhiều điều, kiến thức ngành, kỹ năng ngành, thái độ hay đạo đức ngành và hàng loạt kỹ năng mềm chuẩn bị cho việc ra trường. Học đại học, cao đẳng đúng phương pháp sẽ truyền cho bạn cảm hứng học tập, cảm hứng nghề nghiệp, giúp bạn tiếp tục nỗ lực để vững tin bước đến thành công trong tương lai. Giáo dục đại học, cao đẳng không chỉ cung cấp cho bạn kiến thức mà điều quan trọng bạn sẽ rèn cho mình tư duy tự học, tư duy phản biện, tư duy sáng tạo và khả năng sắp xếp cho cuộc đời và công việc.
Ngày nay bằng cấp không còn là đảm bảo cho việc làm nhưng tri thức và kĩ năng là yếu tố then chốt mở ra cánh cửa việc làm. Có được việc làm tốt chỉ là bắt đầu nhưng duy trì và thăng tiến trong nghề nghiệp là mục đích tối thượng. Do đó, SV phải liên tục đọc nhiều hơn, học nhiều hơn và phát triển những kĩ năng, năng lực cần thiết.
Lê Tùng – Trường CĐSP Điện Biên
(Nguồn: Nguyễn Đông Triều, Kỹ năng học tập bậc đại học, Tài liệu môn học kỹ năng mềm (lưu hành nội bộ), Trường Đại học Văn Hiến).
